Συντάχθηκε 21-05-2010 15:33
από Alexandros Gotsis
Email συντάκτη: gotsis<στο>tuc.gr
Ενημερώθηκε:
-
Ιδιότητα: ΔΕΠ ΜΗΧΟΠ.
Σεμινάριο Γενικού Τμήματος: Διάλεξη, Τετάρτη, 26.5.2010, ώρα 11:00-12:00, αίθουσα 2041 (χώρος στάθμευσης οχημάτων Κτιρίου Επιστημών).
Ομιλητής: Κυριάκος Ιωαννίδης, γιατρός, υποψήφιος Διδάκτωρ Γενικού Τμήματος,
Τίτλος: "Βιολογικές προϋποθέσεις της ηθικής. Επιστημονική έρευνα και ιδεολογικές χρήσεις".
Abstract
Στο παρόν κείμενο επιχειρείται μια αναφορά στις βιολογικές προϋποθέσεις της ηθικής. Το ζήτημα αυτό μας εισάγει στον πυρήνα των θεωριών περί της ανθρώπινης φύσης. Παρά την ποικιλία των απόψεων, δύο είναι οι βασικές απαντήσεις σχετικά με τον χαρακτήρα της φύσης του ανθρώπου: η απαισιόδοξη άποψη, σύμφωνα με την οποία ο άνθρωπος είναι εγγενώς κακός, εγωιστής και ενδιαφέρεται για το ατομικό του συμφέρον, και η αισιόδοξη άποψη, με βάση την οποία ο άνθρωπος είναι καλός στη φυσική του κατάσταση, αλληλέγγυος προς τους συνανθρώπους του και με ενδιαφέροντα πέραν του άμεσου προσωπικού οφέλους. Οι αντιλήψεις αυτές διατρέχουν ολόκληρη την ιστορία του φιλοσοφικού στοχασμού, ωστόσο κορυφώνονται και διατυπώνονται με κλασικό τρόπο την περίοδο της ανόδου της αστικής τάξης στην κονίστρα της ιστορίας. Στα πλαίσια αυτά, εξετάζουμε την άποψη του Άγγλου φιλοσόφου Τ. Χομπς, χαρακτηριστικό της οποίας είναι η θεώρηση της προκοινωνικής βαθμίδας του ανθρώπου ως κατάστασης “πολέμου όλων εναντίον όλων”, η οποία λήγει με τη σύναψη συμφωνίας μεταξύ των ανταγωνιζομένων μερών και την ίδρυση του κράτους ως κριτή-διαιτητή των διαφορών που ανακύπτουν και ως θεματοφύλακα της νομιμότητας, της δικαιοσύνης και της ηθικής. Αντίθετη προς αυτή την οπτική είναι η θέση του Π. Κροπότκιν, την οποία εξετάζουμε στη συνέχεια. Ο Ρώσος στοχαστής επιχειρεί να ανασκευάσει τη δαρβινική ερμηνεία της εξέλιξης με βάση τον “αγώνα για επιβίωση”. Ειδικότερα επικρίνει τους επιγόνους του Δαρβίνου που απολυτοποίησαν ιδέες που σε μεγάλο βαθμό υπολάνθαναν στο έργο του πρωτότυπου επιστήμονα. Για τον Κροπότκιν, πολύ πιο σημαντικός παράγοντας στην εξέλιξη των ειδών υπήρξε η συνεργασία και αλληλεγγύη μεταξύ των έμβιων όντων. Το παραπάνω βασίζεται σε μεγάλο βαθμό σε πρωτογενές υλικό που είχε την ευκαιρία να μελετήσει ο ίδιος ο συγγραφέας. Μετά την παρουσίαση των δύο αυτών απόψεων γίνεται αναφορά στα δεδομένα της σύγχρονης επιστημονικής έρευνας στους τομείς της ηθολογίας, ανθρωπολογίας, ψυχολογίας κτλ. Σε αυτή τη βάση γίνεται μια προσπάθεια συναγωγής ορισμένων συμπερασμάτων για την ανθρώπινη φύση, για τη σχέση της με τις κοινωνικές σχέσεις, για τις δυνατότητες της ανθρώπινης βιολογίας, ευρύτερα για τη σχέση μεταξύ βιολογικών και κοινωνικών συντελεστών της ανθρώπινης ηθικής συμπεριφοράς.
