Συντάχθηκε 01-07-2021 15:15
Τόπος: Εξ’ αποστάσεως - Ανοιχτή στο κοινό
Σύνδεσμος τηλεδιάσκεψης
Έναρξη: 07/07/2021 09:00
Λήξη: 07/07/2021 10:00
Τίτλος: Μελέτη φυσικοχημικών ιδιοτήτων δομικών λίθων από ιστορικά λατομικούς χώρους του νομού Χανίων
Εξεταστική επιτροπή:
Μανούτσογλου Εμμανουήλ, Καθηγητής ΜΗΧΟΠ (Επιβλέπων)
Βαφείδης Αντώνιος, Καθηγητής ΜΗΧΟΠ
Εξαδάκτυλος Γεώργιος, Καθηγητής ΜΗΧΟΠ
Περίληψη:
Ο βασικός άξονας της διπλωματικής θέτει το ερώτημα της κατηγοριοποίησης/κατάταξης εξ ορισμού των πετρωμάτων που χρησιμοποιήθηκαν ως δομικοί λίθοι σε διάφορες κατασκευές του Ν. Χανίων. Χαρακτηρίστηκα παραδείγματα τέτοιων κατασκευών αποτελούν ο φάρος της πόλης των Χανίων, ο λιμενοβραχίονας, τα Νεώρια εντός του λιμένα καθώς και το σύνολο των οχυρωματικών έργων, με επίφαση πάντα τα Νεώρια. Στα πλαίσια αυτά η αναζήτηση επεκτάθηκε στο ευρύτερο παραλιακό μέτωπο της πόλης των Χανίων συμπεριλαμβανομένων και των δυτικών ακτών του Ακρωτηρίου. Στις περιοχές αυτές παρατηρείται εκτεταμένη εμφάνιση πετρωμάτων παρόμοιων φυσικοχημικών και ορυκτολογικών χαρακτηριστικών. Το γεγονός αυτό καταδεικνύει την αφθονία των κοιτασμάτων δομικών λίθων και την προσβασιμότητα σε αυτά από τη λατομική δραστηριότητα που αναπτύχθηκε όπως καταδεικνύεται από τους προϊστορικούς ακόμα χρόνους. Η δειγματοληψία επικεντρώθηκε στον κοντινότερο χώρο: εμπρός από τον λιμενοβραχίονα απέναντι από τα Νεώρια.
Η ιστορική εξέλιξη της πόλης αλλά και γενικότερα της περιοχής περιπλέκει το ζήτημα της καταγραφής της προέλευσης των δομικών λίθων που απαρτίζουν τις κατασκευές. Στο παραπάνω γεγονός εμπίπτει και η συνεισφορά των αποτελεσμάτων και των πορισμάτων της παρούσας στην υφιστάμενη βιβλιογραφία.
Η θέση αυτής της διπλωματικής αποτελεί μια αιτιοκρατική προσέγγιση αναφορικά με την επιρροή των γεωλογικών γεγονότων σε ιστορικές κατασκευές. Πιο συγκεκριμένα, αποτελεί κοινή γνώση πλέον ότι τα λατομεία που συνεισφέραν μέσω της εκμετάλλευσης των αποθεμάτων τους στις μεγάλες ιστορικές κατασκευές της πόλης των Χανίων αλλά και άλλων κατασκευών στην ευρύτερη περιοχή του Ακρωτηρίου, είναι τα ιστορικά, παραλιακά κυρίως λατομεία εκλατόμευσης ψαμμιτών/πωρόλιθων. Η σύσταση των κλαστικής προέλευσης λίθων είναι κυρίως ασβεστιτική και πιο συγκεκριμένα οι ψαμμίτες μπορούν να χαρακτηριστούν ως προς την σύστασή τους βιοκλαστικοί ψαμμίτες ασβεστιτικής σύστασης. Στα πλαίσια της απόθεσης, της κινητοποίησης και της διαγένεσης όλων αυτών των υλικών εντός ενός αποθετικού περιβάλλοντος που βρισκόταν είτε καθαρά στην ηπειρωτική είτε στην μεταβατική ηπειρωτική - θαλάσσια ζώνη δημιουργήθηκαν οι βιοκλαστικοί ψαμμίτες ασβεστιτικής σύστασης, που ως προς τον τρόπο (αιολικής προέλευσης συσσωρεύσεις) και το περιβάλλον δημιουργίας τους (κυρίως ηπειρωτικό) χαρακτηρίζονται αιολιανίτες, γνωστοί στην Ελλάδα από εκατοντάδες παραλιακές θέσεις ως πωρόλιθοι. Οι αιολιανίτες είναι ασβεστολιθικής σύστασης κλαστικά πετρώματα, μέσης κοκκομετρίας, δηλαδή ψαμμίτες (βιοκλαστικοί ασβεσταρενίτες), που μέσω της αιολικής προέλευσης τους καταδεικνύουν την επανεπεξεργασία μεγάλων ποσοτήτων ανθρακικών ιζημάτων, βιογενούς προέλευσης, δημιουργώντας σε ηπειρωτικά περιβάλλοντα τις γνωστές σε όλους μας παραλιακές αμμοθίνες. Τα συμπαγή, ασβεστιτικής σύστασης, αιολικής προέλευσης, grainstone ψαμμιτικά πετρώματα, που δημιουργήθηκαν στην συνέχεια μέσω διαγενετικών διεργασιών από τις παραλιακές αμμοθίνες, οι αιολιανίτες, διαφέρουν από τους παραπλήσιους σε δομή και σύσταση grainstone ασβεστολίθους, που έχουν δημιουργηθεί σε καθαρά θαλάσσιο περιβάλλον.
Για το λόγο αυτό, πριν την παράθεση όλων των μεθόδων που χρησιμοποιήθηκαν για την επεξεργασία των δομικών αυτών λίθων θεωρήθηκε στην εργασία αυτή απαραίτητη η παράθεση όλων των παραγόντων που σχετίζονται με τις πολύπλοκες γεωλογικές διεργασίες της δημιουργίας των ιδιαίτερων, από πολλές απόψεις, δομικών αυτών λίθων, των αιολιανιτών.
Στην συνέχεια προσδιορίστηκαν οι φυσικοχημικές ιδιότητα δειγμάτων από μια νέα ιστορικά λατομική θέση: από τον χωρικά διευρυμένο λατομικό χώρο στην εξωτερική πλευρά του λιμενοβραχίονα Χανίων. Από τα συνολικά έξι (6) ογκώδη δείγματα της μελέτης δύο (2) συλλέχθηκαν στην ανατολική πλευρά του Ενετικού λιμενοβραχίονα (κοντά στο Νεώριο Μόρο) και τέσσερα (4) στη δυτική πλευρά αυτού (εμπρός από τον Προμαχώνα Αγίου Νικολάου του Μώλου). Στα δείγματα αυτά αρχικά προσδιορίστηκε η αντοχή σε μονοαξονική θλίψη δοκιμίων που παρήχθησαν από τα αρχικά δείγματα. Παράλληλα προσδιορίστηκε το μέσο μέτρο ελαστικότητας των δοκιμίων και οι τιμές της αντοχής των δοκιμίων ανήχθησαν σε λόγους μήκους/διαμέτρου 1:1 και 2:1.
Πέραν των ανωτέρω προσδιορίστηκε το πορώδες των δειγμάτων και η διαπερατότητα αυτών κατά Klinkenberg. Τα δοκίμια που παρήχθησαν σε αυτό το στάδιο εξυπηρέτησαν και τις δύο εργαστηριακές μεθόδους. Το πορώδες προσδιορίστηκε με τη βοήθεια ποροσίμετρου τύπου Boyle, ενώ η διαπερατότητα με διαπερατόμετρο Hassler.
Για τον προσδιορισμό της δομής και της ορυκτολογικής σύστασης των δειγμάτων αυτών χρησιμοποιήθηκαν λεπτές τομές, και περιθλασιμετρία ακτίνων-Χ (X-ray diffraction, XRD). Επιπλέον με αυτά τα δείγματα εξετάσθηκαν και λεπτές τομές από δείγματα των Νεωρίων για να συγκριθούν με τους υπό εξέταση λίθους της δειγματοληψίας.
Τέλος όλα τα αποτελέσματα των δειγμάτων που ελήφθησαν από τον ιστορικό λατομικό χώρο εμπρός από τον λιμενοβραχίονα συγκρίθηκαν με αποτελέσματα παλαιότερων σχετικών μελετών δειγμάτων με την πιθανή προέλευση τους να ανάγεται στα ιστορικά λατομεία των περιοχών του Σταυρού Ακρωτηρίου και των Αγίων Αποστόλων, στο παραλιακό μέτωπο της πόλης των Χανίων.
