Συντάχθηκε 03-10-2013 12:54
από Nikolaos Skoutelis
Email συντάκτη: nskoutelis<στο>tuc.gr
Ενημερώθηκε:
-
Ιδιότητα: ΔΕΠ ΑΡΜΗΧ.
ΘΕΣΕΙΣ ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΩΝ ΤΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΤΟΥ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗ ΜΕΤΑΣΤΕΓΑΣΗ ΤΗΣ ΣΧΟΛΗΣ
Η Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών στεγάστηκε από την ίδρυσή της το 2004, στον χώρο της πρώην «Γαλλικής Σχολής» στην πόλη των Χανίων, σε κτήριο εμβληματικής σημασίας για την ιστορία της εκπαίδευσης στη Δυτική Κρήτη. Η όσμωση της Σχολής με την πόλη υπήρξε τόσο σημαντική, ώστε όταν οι ανάγκες σε χώρους αυξήθηκαν, η Γενική Συνέλευση της Σχολής, οι Πρόεδροί της διαχρονικά, ακόμη και Πρυτανικές αρχές, οι οποίες στην αρχή διατηρούσαν επιφυλάξεις, αποδέχτηκαν ότι ο φυσικός χώρος της Αρχιτεκτονικής είναι η Γαλλική Σχολή.
Σε Γενική Συνέλευση της Σχολής, που συγκάλεσε ο Πρύτανης εκτάκτως στα τέλη Ιουνίου, με ειδοποίηση σε χρόνο λιγότερο από 24 ώρες, μας κοινοποίησε ειλημμένη απόφαση της Πρυτανείας για μεταστέγαση της Αρχιτεκτονικής εξ ολοκλήρου στην Πολυτεχνειούπολη, από το χειμερινό εξάμηνο 2013-14, επικαλούμενος λόγους σχετικούς με την αναγκαιότητα κατεδάφισης αυθαίρετων κατασκευών στoν αύλειο χώρο της Γαλλικής (που εξυπηρέτησαν προσωρινά εκπαιδευτικές ανάγκες), με την πυροπροστασία και υγιεινή του κτηρίου, καθώς και με την εξοικονόμηση πόρων και ενέργειας, στο πλαίσιο σχεδίου βιώσιμης ανάπτυξης του Π.Κ. Πρότεινε, μάλιστα, συγκεκριμένο κτήριο της Σχολής Μηχανικών Περιβάλλοντος, όπου μπορεί να μεταστεγαστεί η Αρχιτεκτονική και ορίστηκε Επιτροπή για να ελέγξει την καταλληλότητά του (καθώς και άλλων που προστέθηκαν στην πορεία). Διατυπώθηκαν σοβαρές αντιρρήσεις από διδάσκοντες αρχιτέκτονες, με αντικείμενο διδασκαλίας τον χώρο, στην αιφνιδιαστική αυτή και ερήμην των ενδιαφερομένων ληφθείσα μονομερή και ατεκμηρίωτη απόφαση της Πρυτανείας, που έρχεται σε αντίθεση με τις προηγούμενες αποφάσεις των διοικήσεων. Οι αντιρρήσεις αυτές δεν συζητήθηκαν ποτέ σε μια Γενική Συνέλευση της σχολής, λόγω του ότι η νομότυπη άποψη θεωρεί ότι η όποια απόφαση των Διοικητικών Οργάνων πρέπει να εκτελείται αδιαμαρτύρητα, ακόμη και αν έρχεται σε αντίθεση με τους εκπαιδευτικούς στόχους μιας Σχολής.
Την επομένη της Συνέλευσης αναρτήθηκε στο φόρουμ του Ιδρύματος ανακοίνωση από τη γραμματέα της Πρυτανείας ότι δεν θα γίνει καμία άλλη δραστηριότητα στους χώρους της Γαλλικής, μετά τη λήξη του ακαδημαϊκού έτους. Έκτοτε ακολούθησαν απόφαση της Συγκλήτου, κατάληψη της Σχολής από τους φοιτητές, απόφαση της Διοίκησης του Ιδρύματος, αιφνιδιαστική μεταφορά της Γραμματείας της Σχολής, ανακοινώσεις στον Τύπο και στα τηλεοπτικά μέσα. Επίσης, το θέμα προκάλεσε, ευλόγως, δημόσιες παρεμβάσεις των Συλλόγων Αρχιτεκτόνων Κρήτης, της τοπικής κοινωνίας και των τοπικών αρχών.
Μόλις την περασμένη Πέμπτη (26.9.2013) πραγματοποιήθηκε Γενική Συνέλευση της Σχολής, στην οποία η συντριπτική πλειοψηφία των διδασκόντων ψήφισε την άποψη ότι, λόγω της επιστημονικής ιδιαιτερότητας του αντικειμένου των αρχιτεκτονικών σπουδών, μεγάλο μέρος της εκπαιδευτικής δραστηριότητας της Σχολής πρέπει να παραμείνει στον αστικό ιστό της πόλης. Κατόπιν, ζητήθηκε από μέρος των διδασκόντων η αναβολή της εφαρμογής της απόφασης για τη προσωρινή μεταστέγαση της Σχολής για ένα εξάμηνο, ούτως ώστε να υπάρξει ο απαραίτητος χρόνος ωρίμανσης των αποφάσεων και εκτόνωσης της επικρατούσας έντασης. Η πρόταση αυτή μειοψήφησε την επόμενη ημέρα της μαραθώνιας συνεδρίασης, και ως εκ τούτου είμαστε υποχρεωμένοι να κοινοποιήσουμε τις απόψεις μας, οι οποίες δεν διατυπώθηκαν μέχρι σήμερα δημόσια, επιδιώκοντας τη συναίνεση στο πλαίσιο της Σχολής. Προβαίνουμε σε αυτή την ενέργεια για να είμαστε συνεπείς ανάμεσα στις θέσεις της διδασκαλίας μας και της πρακτικής μας, αλλά και για να ενημερώσουμε τους πολίτες των Χανίων, που έχουν δικαίωμα να γνωρίζουν όλη την αλήθεια, ώστε να κρίνουν τις αποφάσεις που αφορούν την πόλη τους και το Ανώτατο Εκπαιδευτικό της Ίδρυμα.
Ως διδάσκοντες της Σχολής Αρχιτεκτόνων Χανίων οφείλουμε να επισημάνουμε τα εξής:
Καταλληλότητα προτεινόμενης λύσης
• Μετά από μελέτη, διαπιστώθηκε ότι οι προταθέντες από τον Πρύτανη χώροι στην Πολυτεχνειούπολη, οι επιφάνειες των οποίων υπολείπονται κατά πολύ όσων ανακοινώθηκαν, είναι ακατάλληλοι για τις εκπαιδευτικές ανάγκες της Σχολής και καλύπτουν μόνο τις ανάγκες σε γραφεία καθηγητών. Το σημαντικότερο πρόβλημα είναι ότι δεν καλύπτονται οι ανάγκες των σχεδιαστικών εργαστηρίων, που αποτελούν το 70% των μαθημάτων της αρχιτεκτονικής. Επομένως, το πρόβλημα δεν λύνεται με τη μεταστέγαση.
• Η προκριθείσα λύση με τη διασπορά των μαθημάτων σε επτά διαφορετικά σημεία του campus (σύμφωνα με το εκδοθέν ωρολόγιο πρόγραμμα του χειμερινού εξαμήνου), ορισμένα από τα οποία απέχουν μεταξύ τους 15΄ με τα πόδια, είναι προφανές ότι δεν υπηρετεί ούτε την έννοια, ούτε τη συνοχή της Σχολής.
Κόστος μεταστέγασης, κόστος λειτουργίας της Γαλλικής και δαπανώμενη ενέργεια
• Η οποιαδήποτε μεταστέγαση απαιτεί μετατροπές κτηρίων, δηλαδή πόρους οι οποίοι εάν διατεθούν στη Γαλλική Σχολή για εργασίες συντήρησης και αναβάθμισής της, αυτή θα καλύψει τις κτηριακές ανάγκες τουλάχιστον όλων των εργαστηριακών μαθημάτων.
• Η δαπάνη για τη συντήρηση της Γαλλικής ούτως ή άλλως θα γίνει, καθώς δεν επιτρέπεται ένα κτήριο του Ανώτατου Εκπαιδευτικού Ιδρύματος της πόλης να αφεθεί στην εγκατάλειψη και την αχρησία διότι, όπως είναι γνωστό και από άλλες περιπτώσεις, «η φύση απεχθάνεται το κενό».
• Η δημιουργία μικρού συνεδριακού κέντρου, απόφαση που αποκλείει την επαναφορά της Σχολής στη Γαλλική, εάν θεωρήσουμε ως προσωρινή τη λύση της μεταστέγασης, όπως αναγράφεται σε πρόσφατη ανακοίνωση της Πρυτανείας, δεν πρόκειται να εξασφαλίσει εκείνα τα οικονομικά οφέλη στο Πολυτεχνείο, που θα δικαιολογούσαν τη θυσία της ποιότητας σπουδών μιας Σχολής του. Σημειωτέον ότι η όποια εξασφάλιση πόρων γίνεται στο όνομα της αναβάθμισης των σπουδών.
• Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΔΕΗ για τους μήνες Ιούνιο και Ιούλιο, η κατανάλωση ρεύματος της Αρχιτεκτονικής σε σχέση με εκείνη της Πολυτεχνειούπολης αποτελεί το 3,82 του συνολικού μεγέθους κατανάλωσης. Αντίστοιχα, η επιφάνεια χώρου που καταλαμβάνει η Σχολή αντιστοιχεί στο 5,59% της συνολικής επιφάνειας κτηρίων της Πολυτεχνειούπολης. Αξίζει να σημειωθεί ότι η χαμηλότατη αυτή κατανάλωση στη Γαλλική (περίπου το 67% εκείνου που της αναλογεί βάσει τετραγωνικών) σημειώνεται ενώ η Σχολή λειτουργεί με διευρυμένο ωράριο, λόγω της ιδιαιτερότητας του αντικειμένου, σε σχέση με τις άλλες Σχολές του Π.Κ., κι ενώ γίνεται χρήση ηλεκτρικής ενέργειας για ψύξη και θέρμανση, όταν πολλά κτήρια στην Πολυτεχνειούπολη χρησιμοποιούν πετρέλαιο. Επομένως, η ενεργειακή δαπάνη της Αρχιτεκτονικής Σχολής είναι ακόμη χαμηλότερη.
• Το κτήριο της Γαλλικής, λόγω της κατασκευής του από πέτρα, τον σωστό προσανατολισμό, τα μικρά γενικά ανοίγματα και τα σύγχρονα κουφώματα, συμπεριφέρεται ενεργειακά πολύ καλύτερα από άλλα κτήρια της Πολυτεχνειούπολης που δεν διαθέτουν καν θερμομόνωση και δεν θα πρέπει να απαξιώνεται ως ακατάλληλο και «ενεργοβόρο» απλά και μόνο επειδή είναι παλιό.
• Θα πρέπει να συνυπολογιστεί ότι το ενεργειακό αποτύπωμα της καθημερινής μετακίνησης 600 ανθρώπων σε καθημερινή βάση στο Ακρωτήρι είναι πολλαπλώς μεγαλύτερο της δαπανώμενης ενέργειας στη Γαλλική.
• Από τα παραπάνω συμπεραίνεται ότι η μεταστέγαση δεν θα μειώσει τους λογαριασμούς της ΔΕΗ, όμως θα μειώσει την προσέλευση των φοιτητών και την ανάπτυξη δεσμών με τον χώρο τους και την εκπαιδευτική διαδικασία - συνθήκη που προσδίδει στη Σχολή των Χανίων συγκριτικό πλεονέκτημα σε σχέση με τις άλλες Περιφερειακές Σχολές.
• Τέλος, η οικονομική ελάφρυνση του Πολυτεχνείου Κρήτης μεταφέρεται στις οικογένειες των σπουδαστών με την επιβάρυνση που θα προκύψει από τη μη προβλεπόμενη μετακίνηση, καθώς ο προγραμματισμός της διαμονής είχε γίνει με δεδομένη τη στέγαση της σχολής στην πόλη.
Ακόμη όμως και αν τα οικονομικά δεδομένα ήταν αρνητικά για την παραμονή της Αρχιτεκτονικής στη Γαλλική, η εκδίωξη της Σχολής από την πόλη είναι ένα λάθος, το οποίο είμαστε υποχρεωμένοι να επισημάνουμε ως επιστήμονες ειδικευμένοι σε θέματα χώρου και αστικού σχεδιασμού. Ασφαλώς και στηρίζουμε τη βιώσιμη ανάπτυξη του Ιδρύματος, θεωρούμε όμως ότι προέχει η διασφάλιση της εκπαιδευτικής διαδικασίας με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, καμιά φορά και εις βάρος του προσδοκώμενου οικονομικού οφέλους.
Οι πόλεις αποτελούν τη συνέχεια της τάξης (classroom) στην αρχιτεκτονική εκπαίδευση. Ιδιαίτερα τα Χανιά, με τον αρχιτεκτονικό τους πλούτο, αποτελούν ένα μοναδικό ζωντανό εργαστήρι αρχιτεκτονικής εκπαίδευσης, όπως και το ίδιο το κτήριο της Γαλλικής, που έχει ταυτότητα, ιστορικό βάθος και χαρακτήρα. Το κτήριο και η πόλη αποτελούν το καλύτερο υπόβαθρο για μια δυναμική και εξωστρεφή ανάπτυξη της Σχολής. Η ύπαρξη της Σχολής στο εσωτερικό της πόλης, λειτουργεί όχι ως μια επιθυμία διάκρισης από το υπόλοιπο Πολυτεχνείο, αλλά αντίθετα ως σημαντικός σύνδεσμος με αυτό. Σε όλες τις προηγμένες χώρες οι αξιόλογες αρχιτεκτονικές σχολές χωροθετούνται στον ιστό της πόλης, προκειμένου να αντλήσουν υλικό από αυτές και να το επιστρέψουν με δημιουργικές ιδέες και προτάσεις. Οι σχολές αυτές λειτουργούν ως καταλύτες εκπροσώπησης των ευρύτερων φορέων στους οποίους ανήκουν.
Για όλους τους παραπάνω λόγους, αλλά και γιατί δεν υπάρχει κανείς εμφανής (τουλάχιστον σε εμάς) λόγος για μια βεβιασμένη εφαρμογή της απόφασης μεταστέγασης της Σχολής, που μπορεί να αποβεί ολέθρια για το μέλλον και τις προοπτικές της, προτείναμε την παράταση του χρόνου εφαρμογής της απόφασης και την εξέταση της ακόλουθης εναλλακτικής πρότασης για το τρέχον έτος:
1. Η δαπάνη που έχει προϋπολογιστεί για τη μεταστέγαση της Αρχιτεκτονικής να επενδυθεί στη συντήρηση της Γαλλικής Σχολής, η οποία με βεβαιότητα μπορεί να στεγάσει όλα τα Εργαστηριακά σχεδιαστικά μαθήματα που απαιτούν μεγάλους χώρους (στούντιο).
2. Τα υπόλοιπα μαθήματα, μετά και από τις επιπλέον ανάγκες που θα δημιουργηθούν έπειτα από την απομάκρυνση των αυθαίρετων κατασκευών στον αύλειο χώρο της Γαλλικής, να γίνουν για το τρέχον εξάμηνο στους διατιθέμενους χώρους στην Πολυτεχνειούπολη και αμέσως μετά στους χώρους της πρώην Πρυτανείας, οι οποίοι είναι ελεύθεροι και προσφέρονται για διευθέτηση και άμεση χρήση, και οι οποίοι μαζί με το ΚΑΜ, μπορούν να δημιουργήσουν ένα πυρήνα αρχιτεκτονικής εκπαίδευσης, με κοινές δράσεις και συνέργειες.
3. Να συζητηθεί εκτενώς και χωρίς προκαταλήψεις το σοβαρό θέμα της οριστικής στέγασης της Σχολής και η προσωρινή ή άλλη μεταστέγασή της να γίνει στο πλαίσιο ενός ολοκληρωμένου σχεδίου για τη στέγασή της.
Τελειώνοντας, για να μην θεωρηθεί ότι η υποστήριξη της παραμονής της Σχολής στην πόλη αποτελεί προσωπική άποψη κάποιων διδασκόντων, παραθέτουμε αποσπάσματα από κείμενα προηγούμενων προέδρων του Τμήματος, τα οποία εξέφραζαν την ομόφωνη άποψη των Γενικών Συνελεύσεων όλων των προηγούμενων χρόνων.
“Έχει γίνει ολοκληρωμένη μελέτη στην οποία σταδιακά συγκεντρώθηκαν όλες οι πληροφορίες και τα επιχειρήματα για την τεκμηρίωση και ήδη διαμορφωμένη άποψη στη συνείδηση όλων όσων φοιτούν, διδάσκουν, εργάζονται και σχετίζονται άμεσα ή έμμεσα με το Τμήμα Αρχιτεκτόνων ότι η πρώην Γαλλική Σχολή είναι ο φυσικός χώρος στέγασης και λειτουργίας της Αρχιτεκτονικής. Μια Αρχιτεκτονική Σχολή λειτουργεί ολοκληρωμένα όταν είναι ενταγμένη στον ιστό της πόλης. Ιδιαίτερα αυτό γίνεται ακόμα σημαντικότερο όταν πρόκειται για μια πόλη σαν τα Χανιά, της οποίας η ιστορική φυσιογνωμία και κοινωνική συνοχή αποτελεί ένα πεδίο εκπαίδευσης, έμπνευσης και μετάδοσης γνώσης.”
(Ζ. Καραμάνου, Πρόεδρος Τμήματος Αρχιτεκτόνων Μηχανικών Π.Κ., 24 Ιουνίου 2009)
“Όλα σχεδόν τα μεγάλα πανεπιστημιακά Ιδρύματα της Ευρώπης εκ συστήματος έχουν χωροθετήσει τις Αρχιτεκτονικές τους Σχολές στον αστικό ιστό της πόλης που τα φιλοξενούν, ανεξάρτητα από το γεγονός, εάν έχουν ιδρύσει πανεπιστημιουπόλεις ή όχι. Ο λόγος είναι ότι για τους φοιτητές της Αρχιτεκτονικής η πόλη που σπουδάζουν με τον κοινωνικό της περίγυρο και την αστική της λειτουργία επενεργεί ως το εργαστήριο απ΄ όπου αντλούν όλες τις γνώσεις, τις πληροφορίες και τα ερεθίσματα που είναι αναγκαία για την ολοκληρωμένη και εξισορροπημένη ροή των σπουδών τους.”
(Ε. Μαρμαράς, Πρόεδρος Τμήματος Αρχιτεκτόνων Μηχανικών Π.Κ., 1 Μαρτίου 2011)
Χανιά, 3.10.2013
Οι διδάσκοντες
Αριστομένης Βαρουδάκης
Ιάκωβος Ρήγος
Νικόλαος Σκουτέλης
Δημήτρης Τσακαλάκης
Δήμητρα Χατζησάββα
