Σκοπός και Αντικείμενο του Έργου
Στα πλαίσια της μέριμνας για την Υγεία και την Ασφάλεια στο εργασιακό περιβάλλον, ακολουθούνται διαφορετικές προσεγγίσεις από διάφορες επιχειρήσεις και οργανισμούς. Ακόμη και ανάμεσα σε επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον ίδιο κλάδο η πολιτική που προσεγγίζεται η Υγεία και η Ασφάλεια ποικίλει αισθητά. Επιπρόσθετα η πολυπλοκότητα της υφιστάμενης νομοθεσίας δυσχεραίνει την προώθηση της διαχείρισης Υγείας και Ασφάλειας στην κατεύθυνση της πρόληψης και άρα της αναβάθμισης των συνθηκών του εργασιακού περιβάλλοντος.
Υπάρχουν τρεις γενικές προσεγγίσεις: Εκείνες οι επιχειρήσεις, οι οποίες πρακτικά αντιδρούν σε περιστατικά που συμβαίνουν (π.χ. ατυχήματα, ασθένειες), ένδειξη της μικρής εμπειρίας και δέσμευσής τους σχετικά με την Υγεία και την Ασφάλεια των Εργαζομένων. Κάποιες άλλες ακολουθούν μια πιο συστηματική προσέγγιση, εφαρμόζοντας σχέδια δράσης, τακτικές εκτιμήσεις κινδύνου, κ.ά. Άλλες πάλι κάνουν ένα βήμα παραπέρα με το να έχουν αναπτύξει ολοκληρωμένα συστήματα Υγείας και Ασφάλειας σύμφωνα με συγκεκριμένα πρότυπα τα οποία πολλές φορές τα ενσωματώνουν σε άλλα υπάρχοντα συστήματα διαχείρισης (π.χ. ποιότητα, περιβάλλον).
Αναδεικνύεται λοιπόν η ανάγκη αξιολόγησης των υφιστάμενων προσεγγίσεων στα συστήματα διαχείρισης Υγείας και Ασφάλειας. Η ανάδειξη των καλών πρακτικών καθώς και η ανταλλαγή εμπειριών σε εθνικό και διεθνές επίπεδο αναφορικά με επιτυχή σχεδιασμό και εφαρμογή συστημάτων υγείας και ασφάλειας στην εργασία.
Ένα σύστημα διαχείρισης της Υγείας και Ασφάλειας στην Εργασία (ΣΔΥΑΕ) είναι ένα εργαλείο στα χέρια μιας επιχείρησης, το οποίο συνδυάζει ανθρώπους, πολιτικές και πόρους προκειμένου να βελτιώσει την επίδοση της επιχείρησης στον τομέα της Υγείας και της Ασφάλειας, στοχεύοντας σε καλύτερη οργάνωση και συνεχή βελτίωση των συνθηκών εντός της επιχείρησης.
Η εφαρμογή ενός ΣΔΥΑΕ μπορεί να προσφέρει στρατηγικά πλεονεκτήματα στην επιχείρηση, να βελτιώσει τις επιδόσεις της στην προστασία της υγείας και της ασφάλειας των εργαζόμενων, να βελτιώσει την ορθολογική ανάπτυξη του ανθρώπινου δυναμικού και γενικότερα να συμβάλει στη βελτίωση της εικόνας της επιχείρησης. Παρόλα αυτά, αν εφαρμοστεί πρόχειρα, χωρίς τις σωστές αξίες και τις κατάλληλες προϋποθέσεις, μπορεί να μην έχει τα επιθυμητά αποτελέσματα και να οδηγήσει σε δημιουργία πολύπλοκων, ανεφάρμοστων μεθόδων, διάλυση του διαλόγου μεταξύ των φορέων της επιχείρησης και απλή, τυπική συμμόρφωση με τις νομικές απαιτήσεις, χωρίς όμως κάποια ουσιαστική πρόοδο.
Στην Ελλάδα, ο κύριος όγκος των επιχειρήσεων είναι μικρού και μεσαίου μεγέθους (απασχολούν 50 – 250 άτομα). Βασικό χαρακτηριστικό αυτών των επιχειρήσεων είναι το ότι επικεντρώνονται κυρίως στο εμπορικό κομμάτι, ενώ για τα υπόλοιπα (περιβάλλον, υγεία και ασφάλεια) στόχος τους είναι να τηρούν οριακά όσα επιβάλλονται από τη νομοθεσία, χωρίς να υπάρχει πραγματική προσπάθεια για βελτίωση του περιβάλλοντος εργασίας και γενικότερα των συνθηκών Υγείας και Ασφάλειας.
Στο πλαίσιο της ‘ΜΕΛΕΤΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΠΡΑΚΤΙΚΩΝ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗΣ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ’, που αποτελεί τμήμα του τρίτου άξονα του Σχεδίου Δράσης του ΣΕΒ στο πλαίσιο του ΕΠΑΝΑΔ για τη διαμόρφωση πολιτικών στήριξης της προσαρμογής των εργαζομένων και των επιχειρήσεων στα νέα οικονομικά δεδομένα, προβλέπεται η ανάπτυξη πρωτοβουλιών για την αναβάθμιση της ποιότητας του περιβάλλοντος εργασίας. Ειδικότερα, θα διερευνηθεί και θα αξιολογηθεί η ύπαρξη και η λειτουργία Συστημάτων Διαχείρισης Υγείας και Ασφάλειας στην Εργασία (ΣΔΥΑΕ), ενώ θα δημιουργηθούν εργαλεία για χρήση από ελληνικές επιχειρήσεις που θέλουν να εφαρμόσουν ή να βελτιώσουν ΣΔΥΑΕ.
Η ανάπτυξη αλλά και η βελτίωση συστημάτων διαχείρισης των θεμάτων υγείας και ασφάλειας στο χώρο της εργασίας, συμβάλλει στη βελτίωση της παραγωγικότητας της εργασίας και στην αναβάθμιση της ποιότητας του εργασιακού περιβάλλοντος συνεισφέροντας ευρύτερα στην ανάπτυξη του ανθρώπινου δυναμικού της χώρας.
Συνοπτικά τα βασικά στάδια της μελέτης που θα αναπτυχθούν είναι τα ακόλουθα:
- Θα αναγνωριστούν και καταγραφούν κατευθυντήριες γραμμές (guidelines) σχετικές με την εφαρμογή ΣΔΥΑΕ, οι οποίες έχουν αναπτυχθεί από διεθνείς οργανισμούς και άλλους φορείς. Θα αναγνωριστούν επίσης καλές πρακτικές (best practices) εφαρμογής ΣΔΥΑΕ σε επιχειρήσεις στην Ελλάδα και την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) με benchmarking μετά από ανάπτυξη κατάλληλων κριτηρίων. Τέλος θα γίνει σύνταξη διαγνωστικής μελέτης και συγκριτικής έκθεσης καταγραφής.
- Θα αναπτυχθούν εργαλεία τα οποία θα είναι διαθέσιμα σε ελληνικές επιχειρήσεις που θέλουν να εφαρμόσουν ή να βελτιώσουν ΣΔΥΑΕ. Τα εργαλεία αυτά θα περιλαμβάνουν ένα “Πρότυπο Σχέδιο Δράσης – Οδηγό”, ο οποίος θα υποστηρίζεται από ένα ερωτηματολόγιο αυτοαξιολόγησης, και μια Διαδικτυακή Πύλη (Internet Portal) στην οποία θα περιέχεται όλο το σχετικό πληροφοριακό υλικό.
- Θα αναπτυχθεί ένα Σχέδιο Δράσης το οποίο θα παρέχει ολοκληρωμένες προτάσεις που θα στοχεύουν στη διαμόρφωση κατάλληλου περιβάλλοντος ανάπτυξης ΣΔΥΑΕ στις ελληνικές επιχειρήσεις. Το Σχέδιο Δράσης θα αξιοποιεί όλες τις διαθέσιμες πληροφορίες και θα υποστηρίζεται από ένα Δίκτυο Εμπειρογνωμόνων, ενώ όλο το διαθέσιμο υλικό και οι μελέτες θα διαμορφωθούν κατάλληλα για να γίνει η ενημέρωση κι η ευαισθητοποίηση των επιχειρήσεων.
