Συμβαίνει στο Πολυτεχνείο Κρήτης σε ροή RSS
Η κλιματική αλλαγή και οι ανθρώπινες επιπτώσεις προκαλούν αυξανόμενα προβλήματα ασφάλειας των υδάτων στην περιοχή της Μεσογείου. Ως εκ τούτου, καθίσταται ολοένα και πιο σημαντική η σωστή διαχείριση των διαθέσιμων υδάτινων πόρων λαμβάνοντας υπόψη τις ανάγκες σε νερό διαφόρων χρηστών. Το Πολυτεχνείο Κρήτης συμμετέχει με τον Καθηγητή Γεώργιο Καρατζά από την Σχολή Χημικών Μηχανικών και Μηχανικών Περιβάλλοντος και τον Επικ. Καθηγητή Εμμανουήλ Βαρουχάκη από την Σχολή Μηχανικών Ορυκτών Πόρων στο έργο OurMED, που ξεκίνησε πρόσφατα από την ΕΕ, μια διεθνής ομάδα ερευνητών με επικεφαλής το Helmholtz Centre for Environmental Research – UFZ. Το έργο OurMED θα αναπτύξει ιδέες ολοκληρωμένης διαχείρισης νερού σε οκτώ τοποθεσίες επίδειξης σε όλη τη Μεσόγειο έως τον Ιούνιο του 2026.
Η περιοχή της Μεσογείου είναι ένα μοναδικό μωσαϊκό πολιτισμών και κλιματικών ζωνών, που χαρακτηρίζονται από ένα μείγμα κατοίκων, φυσικών περιβαλλόντων και ποικιλίας ειδών. Ωστόσο, η ταχεία αύξηση του πληθυσμού, η αστικοποίηση και η εντατική γεωργία σε πολλές περιοχές απειλούν την ποσότητα και την ποιότητα του νερού και τις συναφείς υπηρεσίες οικοσυστήματος. Η περιοχή είναι, επίσης, ένα hotspot για την κλιματική αλλαγή. Κατά συνέπεια, η περιοχή της Μεσογείου υποφέρει ολοένα και περισσότερο από περιόδους ξηρασίας, χαμηλής στάθμης ποταμών και ξηρού εδάφους. Όλα αυτά τα προβλήματα επηρεάζουν περαιτέρω τη διαχείριση των υδάτων.
Ο στόχος του έργου OurMED, το οποίο ξεκίνησε το καλοκαίρι του 2023, είναι η βελτιστοποίηση και η καλύτερη διαχείριση φυσικών και τεχνητών συστημάτων αποθήκευσης νερού όπως λίμνες, ταμιευτήρες, ποτάμια και υδροφορείς. Για να αυξηθεί η αποδοχή των πορισμάτων του έργου, ομάδες χρηστών-ενδιαφερομένων από τη γεωργία, την παροχή νερού και τη διατήρηση της φύσης θα συμπεριληφθούν σε όλη τη διαδικασία λήψης αποφάσεων. Οι ερευνητές θα συνδυάσουν την παρακολούθηση, τη μοντελοποίηση και τις εύκολες στην εφαρμογή τεχνολογίες, όπως λύσεις βασισμένες στη φύση, για δίκαιη διανομή νερού. «Στο έργο OurMED, θέλουμε να δομήσουμε τη διαχείριση των υδάτινων πόρων έτσι ώστε να δίνουμε ίση προσοχή στους διάφορους χρήστες νερού. Θέλουμε να διασφαλίσουμε πρόσβαση σε γλυκό νερό σε επαρκή ποσότητα και ποιότητα για τα νοικοκυριά και τη γεωργία, ενώ ταυτόχρονα προστατεύουμε τα φυσικά οικοσυστήματα», δηλώνει ο υδρολόγος του UFZ και συντονιστής του έργου Dr. Seifeddine Jomaa. Μόνο με αυτόν τον τρόπο μπορούμε να επιτύχουμε βιώσιμη διαχείριση των υδάτων στην περιοχή της Μεσογείου ενόψει της αυξανόμενης λειψυδρίας και των περιβαλλοντικών προκλήσεων. «Ωστόσο, δεν θα βελτιώσουμε μόνο τα μέσα διαχείρισης, αλλά θα βελτιώσουμε επίσης την ενοποίηση και την κοινή χρήση των διαθέσιμων δεδομένων, υπηρεσιών και τεχνολογιών, καθώς και τοπικής γνώσης, καθιστώντας τα έτσι προσβάσιμα σε όλες τις περιοχές», λέει ο Seifeddine Jomaa.
Η περιοχή του έργου OurMED περιλαμβάνει συνολικά οκτώ τοποθεσίες επίδειξης, κυρίως στην περιοχή της Μεσογείου. Αυτές περιλαμβάνουν τις λεκάνες απορροής της Αγιάς (Κρήτη, Ελλάδα), του Ικονίου (Τουρκία), του Mujib (Ιορδανία), του Medjerda (Τυνησία), του Sebou (Μαρόκο), του Arborea (Σαρδηνία, Ιταλία) και του Júcar (Ισπανία) στην περιοχή της Μεσογείου και την λεκάνη απορροής Bode (Γερμανία) εκτός της περιοχής της Μεσογείου. Οι τοπικές αρχές διαχείρισης υδατικών πόρων στην λεκάνη Júcar κατάφεραν να σταματήσουν την πτώση του υδροφόρου ορίζοντα σε ορισμένους από τους υδροφορείς τους και να αναπτύξουν τεχνογνωσία στη διαχείριση των υδάτων υπό εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες μερικής ξηρασίας. «Η αντιστροφή της πτώσης του υδροφόρου ορίζοντα στον μεγαλύτερο υδροφορέα εντός της λεκάνης απορροής Júcar δείχνει ότι είναι δυνατό να εξασφαλιστεί βιωσιμότητα στη διαχείριση των υδάτων», λέει ο καθηγητής J. Jaime Gómez-Hernández, συνεργάτης του έργου από το Πολυτεχνείο της Βαλένθια. Το έργο OurMED θα συνεργαστεί με την Αρχή Υδάτων του ποταμού Júcar για τη μετάδοση των γνώσεών τους και στις άλλες περιοχές του έργου.
Ταυτόχρονα, η υδρολογική λεκάνη της περιοχής Júcar μπορεί να επωφεληθεί από τα αποτελέσματα που επιτεύχθηκαν σε άλλους τομείς. Για παράδειγμα, η γνώση που απέκτησαν οι γερμανοί επιστήμονες του ερευνητικού Κέντρου UFZ στον ποταμό Bode στα όρη Harz θα εφαρμοστεί για τη βελτίωση της κατάστασης της λίμνης Albufera κοντά στις εκβολές του ποταμού Júcar, η οποία είναι υπερφορτωμένη με θρεπτικά συστατικά. Παρά το γεγονός ότι η λεκάνη απορροής Bode βρίσκεται εκτός της περιοχής της Μεσογείου, στη Saxony-Anhalt, παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, διότι περιλαμβάνει το φράγμα Rappbode, που αποτελεί όχι μόνο τη μεγαλύτερη τεχνική λίμνη πόσιμου νερού της Γερμανίας και τα πιο γόνιμα εδάφη για τη γεωργία, αλλά και επειδή είναι μια από τα τις πιο μελετημένες λεκάνες απορροής στην Κεντρική Ευρώπη. Η λεκάνη απορροής Bode έχει επηρεαστεί από μια παρατεταμένη ξηρασία τα τελευταία χρόνια, η οποία έχει επηρεάσει αρνητικά τόσο την ποσότητα όσο και την ποιότητα του νερού λόγω της ταυτόχρονης εμφάνισης μεγάλης αποψίλωσης των δασών. «Τα ερευνητικά ευρήματα από αυτήν την περιοχή μπορούν να αποτελέσουν παράδειγμα για άλλες τοποθεσίες έργων με προβλήματα διάχυτης ρύπανσης όπου στερούνται καινοτόμων έγκυρων μέτρων παρακολούθησης», λέει ο καθηγητής Dr. Michael Rode, ο οποίος είναι υπεύθυνος για τις δραστηριότητες του έργου OurMED από το ερευνητικό Κέντρο UFZ στη λεκάνη απορροής του Bode. Ωστόσο, ο στόχος δεν είναι μόνο να βρεθούν λύσεις για τις αντίστοιχες περιοχές του χώρου επίδειξης, αλλά και να αναβαθμιστούν αυτές οι λύσεις για ολόκληρη την περιοχή της Μεσογείου. «Αυτό θα διασφαλίσει ότι οι λύσεις που αναπτύχθηκαν μπορούν να εφαρμοστούν και σε μεγαλύτερες περιοχές», λέει ο συντονιστής του έργου Seifeddine Jomaa.
Το έργο OurMED, το οποίο έχει προγραμματιστεί να διαρκέσει έως το καλοκαίρι του 2026, χρηματοδοτείται με 4,4 εκατ. ευρώ από το πρόγραμμα PRIMA (Σύμπραξη για την Έρευνα και την Καινοτομία στη Μεσόγειο) ως μέρος του προγράμματος έρευνας και καινοτομίας της ΕΕ Horizon 2020. Η κοινοπραξία του έργου περιλαμβάνει 15 εταίρους από 10 χώρες: UFZ, Remote Sensing Solutions GmbH (Germany), Technical University of Valencia (Spain), Global Omnium Idrica (Spain), Euro-Mediterranean Information System on know-how in the Water sector (France), La Tour du Valat (France), Technical University of Crete (Greece), University of Parma (Italy), University of Sassari (Italy), University of Naples Federico II (Italy), Royal Society for the Conservation of Nature (Jordan), Living Planet Morocco (Morocco), AgroInsider (Portugal), Higher School of Engineering of Medjez El Bab (Tunisia), and Boγaziçi University (Turkey).
Περαιτέρω πληροφορίες:
Σχολή Χημικών Μηχανικών και Μηχανικών Περιβάλλοντος
Εργαστήριο Γεωπεριβαλλοντικής Μηχανικής
Τηλέφωνο: 2821037792
Επικ. Καθ. Δρ Εμμανουήλ Βαρουχάκης
Σχολή Μηχανικών Ορυκτών Πόρων
Ερευνητική Μονάδα Περιβαλλοντικής Μεταλλευτικής και Βιώσιμης Ανάπτυξης
Τηλέφωνο: 2821037642
