Παρουσίαση Βιβλίου «ΚΡΗΤΗ - οι Οικισμοί της Υπαίθρου»

Το Σάββατο 25 Σεπτεμβρίου 2021, ώρα 19:00 μμ, το Βοτανικό Πάρκο Κρήτης και οι Πανεπιστημιακές Εκδόσεις του Πολυτεχνείου Κρήτης σας προσκαλούν στην παρουσίαση βιβλίου με τίτλο «ΚΡΗΤΗ - οι Οικισμοί της Υπαίθρου» υπό την επιμέλεια του κ. Νικολάου Σκουτέλη, Καθηγητή της Σχολής Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του Πολυτεχνείου Κρήτης. Η παρουσίαση θα πραγματοποιηθεί στο ανοιχτό θέατρο του Βοτανικού Πάρκου Κρήτης στους Λάκκους του Δήμου Πλατανιά. Την εκδήλωση θα συντονίσει ο κ. Ματθαίος Φραντζεσκάκης, Διευθυντής του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Χανίων, με προσκεκλημένους ομιλητές τον κ. Ζαχαρία Πιστόπουλο, Αρχιτέκτονα και Πρόεδρο του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων Χανίων και τον κ. Κλήμη Ασλανίδη, Αρχιτέκτονα και Επίκουρο Καθηγητή του Πολυτεχνείου Κρήτης.

Καρπός διετούς έρευνας με χρηματοδότηση του ΕΛΚΕ του Πολυτεχνείου Κρήτης, το δημοσίευμα αυτό, που καλύπτει επτά αιώνες πολυκύμαντης ιστορίας των οικισμών της Κρήτης, φτάνοντας στο παρόν, συνθέτει τις επιμέρους συμβολές τεσσάρων ερευνητών, με υπεύθυνο τον Καθηγητή Νίκο Σκουτέλη. Κεντρικό Θέμα της έρευνάς τους ήταν η διερεύνηση της ποικιλίας των μορφών και των σταθερών δομών στους οικισμούς, αξιοποιώντας γεωγραφικά, αρχαιολογικά και ιστορικά στοιχεία. Η ιδιαίτερη αξία της έγκειται στη συμπυκνωμένη σύνθεση πληθώρας διάσπαρτων πληροφοριών από διάφορα ως τώρα δημοσιεύματα σε συνδυασμό με πρωτότυπα τεκμήρια που προέκυψαν από επιτόπου συλλογή στοιχείων. Στην έκδοση αυτή, ο λόγος πλαισιώνεται ιδανικά από εικονογράφηση, δανεισμένη από διάφορες πηγές, σύγχρονη φωτογράφιση και κατατοπιστικούς διαγραμματικούς χάρτες. [από το εισαγωγικό σημείωμα του Δημήτρη Φιλιππίδη]

Οι συγγραφείς του βιβλίου και η συμβολή τους στο έργο

O Xαράλαμπος Γάσπαρης, Διευθυντής Ερευνών στο Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών (ΑΘήνα). Το ερευνητικό και συγγραφικό του έργο αφορά τις ελληνικές περιοχές υπό βενετική κυριαρχία κατά την ύστερη μεσαιωνική περίοδο (13°ς-15°ς αι.) έτσι στη "Μορφή και εξέλιξη των οικισμών της Κρήτης κατά τον ύστερο Μεσαίωνα (13ος-14ος αι.)", σκιαγραφεί την εξέλιξη των οικισμών της Κρήτης, κυρίως, κατά τη διάρκεια των δύο πρώτων, αλλά καθοριστικών, αιώνων της βενετικής κυριαρχίας στο νησί με βάση τις γραπτές μαρτυρίες- ελάχιστες οι μελέτες με αρχαιολογικό, πολεοδομικό ή αρχιτεκτονικό περιεχόμενο για την εποχή -αξιοποιώντας τη βενετική κληρονομιά δημόσιων και ιδιωτικών εγγράφων.
O Nίκος Aνδριώτης, Καθηγητής στο Πειραματικό Σχολείο του Πανεπιστημίου Αθηνών, κάτοχος μεταπτυχιακού διπλώματος του Πανεπιστημίου Paris Ι και διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Αθηνών.Τα επιστημονικά του ενδιαφέροντα αφορούν ζητήματα κοινωνικής και δημογραφικής ιστορίας. Μεταξύ των βιβλίων του είναι και το «Πληθυσμός και οικισμοί της ανατολικής Κρήτης (16ος-19ος αι.)», έκδοση της Βικελαίας Δημοτικής Βιβλιοθήκης Ηρακλείου. Στο "Πανόραμα του οικιστικού δικτύου της Kρήτης από τον 16ο έως το 21ο αιώνα", ξεδιπλώνει την εξέλιξη της δομής και μορφολογίας του οικιστικού δικτύου της Κρήτης. Eξετάζει διαχρονικά, τη χωροθέτητηση των οικισμών με βάση το μέγεθος, το ανάγλυφο και το υψόμετρο, την ίδρυση νέων οικισμών, την εγκατάλειψη, την ακμή, την παρακμή, την διοικητική οργάνωση.
Η Δέσποινα Διμέλλη, Επίκουρη Καθηγήτρια της Σχολής Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του Πολυτεχνείου Κρήτης στα αντικείμενα της Πολεοδομίας και της Χωροταξίας, της οποίας το ερευνητικό και συγγραφικό της έργο αφορά ζητήματα της σύγχρονης και της ιστορικής πόλης, των νέων τεχνολογιών στον αστικό χώρο, των οικιστικών δικτύων και της ανάπτυξης της υπαίθρου, προσεγγίζει στο "Oικιστικό απόθεμα της Κρήτης στη σύγχρονη εποχή", προσεγγίζει τη σημερινή άνιση οικιστική ανάπτυξη των οικισμών της Kρήτης σε συνάρτηση με τις χωρικές πολιτικές. Eξετάζει την αστική διάχυση, την ανάπτυξη του μαζικού τουρισμού, τη συρρίκνωση της παραγωγικής βάσης, την απώλεια γεωργικής γης, την αλλοίωση της φυσιογνωμίας των οικισμών, την αυθαίρετη δόμηση, την πληθυσμιακή μείωση. Yποστηρίζοντας τον στόχο της χωρικής ‘ισορροπίας’, και αναγνωρίζοντας, παράλληλα, το έλλειμμα των κατευθύνσεων πολιτικής διατυπώνει την ανάγκη για διάρθρωση εξειδικευμένης προσπάθειας με έμφαση στις ιδιαιτερότητες των νησιωτικών περιοχών και της Kρήτης ειδικότερα.
O Νίκος Σκουτέλης, Καθηγητής στη Σχολή Αρχιτεκτόνων του Πολυτεχνείου Κρήτης. Μαζί με τον Φλάβιο Ζανόν από τον Ιούλιο 1987 εργάστηκε στη Βενετία και από το 1993 έως σήμερα στο Ηράκλειο, σε δημόσια και ιδιωτικά έργα, συμμετέχοντας παράλληλα σε αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς. Καθώς το συγγραφικό του έργο αφορά στην αρχιτεκτονική και στην πόλη της αναγέννησης, στη Θεωρία της αποκατάστασης και στη συμβολή της ιστορίας ως εργαλείο στον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό, στα "Τα σχήματα των οικισμών- οι τύποι της κατοικίας", περιγράφει τη δομή και την εξέλιξή των αγροτικών οικισμών από την πρώτη περίοδο της βενετικής κυριαρχίας έως την δεκαετία του 1960. H εργασία υιοθετεί προσέγγιση που αναδεικνύει τους διαφορετικούς τύπους οργάνωσης των οικισμών σε συνάρτηση με τις ιδιαιτερότητες των επιμέρους τόπων και τις συσχετίσεις που διαμορφώνουν η γεωμορφολογία, οι ιστορικές συγκυρίες και το διοικητικό σύστημα. Διερευνά το ‘παλίμψηστο’ της πολεοδομικής συγκρότησης όπως μας αποδίδεται στη σημερινή του μορφή και τις δυναμικές που μας κληροδοτεί η ιστορία του, ενώνοντας δυνάμεις με τους ερευνητές που συναρτούν τη μελέτη της αρχιτεκτονικής και της κατοικίας με ευρύτερους χωροκοινωνικούς και πολιτισμικούς συσχετισμούς.

Oι έρευνες αυτές μπορούν να συμβάλουν περαιτέρω στη σύνθεση αναπτυξιακών αφηγήσεων της πολύμορφης γεωκοινωνικής εικόνας, όπως αυτές διαμορφώνονται δυνητικά από το υλικό της ιστορίας και τα οράματα των κατοίκων που ζουν στους τόπους της Kρητικής γης.